アイスランド語の動詞の変化・接続法
 

 ドイツ語の入門書でも接続法というと一番最後の方に出てきて、いかにもそこまでの内容(語形変化)をマスターしてない者見るべからずみたいな雰囲気が漂っていますが、実は接続法の方が直説法より不規則変化が少なく覚えやすいもので、アイスランド語もそうです。
 ゲルマン語で接続法がしっかり動詞の変化形として残っているのはアイスランド語とドイツ語くらい(だと思います)ですが、作り方も用法もだいたいアイスランド語の接続法現在はドイツ語の接続法1式、アイスランド語の接続法過去はドイツ語の接続法2式に対応します。
 接続法では現在形でも過去形でも単数1人称と単数3人称が同形になります(ドイツ語と同じ)。

ていねい語(接続法過去のみ)
Gæti ég fengið lánaða myndavélina þína?
 カメラをお借りできませんでしょうか。
Þú ættir að nota mjúkan tannbursta til að vernda tannholdið.
 歯茎をまもるため柔らかい歯ブラシをお使いになった方がいいでしょう。

仮定法(非現実話法ともいう・接続法過去のみ)
Hvert myndir þú fara ef þú ættir tímavél?
 タイムマシーンがあったらどこに行きますか?
Það hefði verið hægt að bjarga honum ef hann hefði fundist fyrr.
 もっと前に発見されていれば彼を助けることは可能だっただろう。

間接話法(ドイツ語と違い時制の一致がある)
Mig grunar að þú þurfir að lesa bókina betur.
 君はその本をもっとちゃんと読むべきじゃないかな。
Ég held ekki að ég hafi uppgötvað eitthvað nýtt.
 私は自分が何か新しいものを発見したとは思っていません。
Ég vonaðist til að flugið heim gengi betur.
 帰りのフライトはもっとましなものになることを願った。
Drengurinn trúði ekki að Guð hefði skapað himin og jörð.
 少年は神が天と地をお造りになったことを信じていなかった。

 
接続法現在形

 veraをのぞくすべての動詞で、原形から末尾の-aを取り去ってから次の語尾をつけます。veraは接続法現在も不規則なので丸暗記します。

語尾 備考
単数1人称 -i 原形が-jaに終わる動詞で、jの前が母音かkかgならjを書かない
単数2人称 -ir 原形が-jaに終わる動詞で、jの前が母音かkかgならjを書かない
単数3人称 -i 原形が-jaに終わる動詞で、jの前が母音かkかgならjを書かない
複数1人称 -um 直説法現在と同形(-umがu-変音を引き起こすので語幹にaがある動詞に注意)
複数2人称 -ið 直説法現在と同形(原形が-jaに終わる動詞で、jの前が母音かkかgならjを書かない)
複数3人称 -i 原形が-jaに終わる動詞で、jの前が母音かkかgならjを書かない

 

tala gera flýja taka vera
直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
単数1人称 ég tala ég tali ég geri ég geri ég flý ég flýi ég tek ég taki ég er ég sé
単数2人称 þú talar þú talir þú gerir þú gerir þú flýrð þú flýir þú tekur þú takir þú ert þú sért
単数3人称 hann talar hann tali hann gerir hann geri hann flýr hann flýi hann tekur hann taki hann er hann sé
複数1人称 við tölum við tölum við gerum við gerum við flýjum við flýjum við tökum við tökum við erum við séum
複数2人称 þið talið þið talið þið gerið þið gerið þið flýið þið flýið þið takið þið takið þið eruð þið séuð
複数3人称 þau tala þau tali þau gera þau geri þau flýja þau flýi þau taka þau taki þau eru þau séu

 直説法と同形になるところが結構多いのもドイツ語の接続法1式と似ています。

 
接続法過去形

 人称語尾は直説法過去とまったく同じですが、語幹の母音の替わり方がいろいろあるので分けて示します。

弱変化1類

 直説法過去と常に同形です。

 
弱変化2類・3類

 基本的に直説法過去と同形ですが、語幹の母音をi-変音させるものが結構あります。
 残念ながらi-変音するものを見分けることはできません。もともと語幹がi-変音しているものが多い2類には少ないですが、3類はi-変音するものが多い上に簡単な規則性がありませんので個々に覚えるしかありません。といってもそこまで詳しい情報を載せている辞書や語彙集は少ないのが現状です。

gera brosa segja þola hafa
直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
i-変音 なし なし a→e o→y a→e
単数1人称 ég gerði ég gerði ég brosti ég brosti ég sagði ég segði ég þoldi ég þyldi ég hafði ég hefði
単数2人称 þú gerðir þú gerðir þú brostir þú brostir þú sagðir þú segðir þú þoldir þú þyldir þú hafðir þú hefðir
単数3人称 hann gerði hann gerði hann brosti hann brosti hann sagði hann segði hann þoldi hann þyldi hann hafði hann hefði
複数1人称 við gerðum við gerðum við brostum við brostum við sögðum við segðum við þoldum við þyldum við höfðum við hefðum
複数2人称 þið gerðuð þið gerðuð þið brostuð þið brostuð þið sögðuð við segðuð þið þolduð þið þylduð þið höfðuð við hefðuð
複数3人称 þau gerðu þau gerðu þau brostu þau brostu þau sögðu þau segðu þau þoldu þau þyldu þau höfðu þau hefðu

 
弱変化4類

 直説法過去の歯音Dと人称語尾をつけますが、語幹は原形の、つまり逆i-変音させる前のものを使います。

flýja velja setja
直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
単数1人称 ég flúði ég flýði ég valdi ég veldi ég setti ég setti
単数2人称 þú flúðir þú flýðir þú valdir þú veldir þú settir þú settir
単数3人称 hann flúði hann flýði hann valdi hann veldi hann setti hann setti
複数1人称 við flúðum við flýðum við völdum við veldum við settum við settum
複数2人称 þið flúðuð þið flýðuð þið völduð þið velduð þið settuð þið settuð
複数3人称 þau flúðu þau flýðu þau völdu þau veldu þau settu þau settu

 setjaは直説法過去が不規則で逆i-変音しないため接続法過去と同形になっています。

 
強変化動詞

 直説法過去の複数(単数ではありません)の語幹を元に、まず語幹母音がi-変音できるならi-変音させ、それから弱変化動詞と同じ直説法過去の人称語尾をつけます。ただし直説法過去複数の語幹が-gや-kで終わっているときは複数でその後ろに-jを入れます(「ギ」や「キ」の音を全人称で維持するため)。

taka drífa drekka verða vera
直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
i-変音 ó→æ なし u→y u→y o→æ
単数1人称 ég tók ég tæki ég dreif ég drifi ég drakk ég drykki ég varð ég yrði ég var ég væri
単数2人称 þú tókst þú tækir þú dreifst þú drifir þú drakkst þú drykkir þú varðst þú yrðir þú varst þú værir
単数3人称 hann tók hann tæki hann dreif hann drifi hann drakk hann drykki hann varð hann yrði hann var hann væri
複数1人称 við tókum við tækjum við drifum við drifum við drukkum við drykkjum við urðum við yrðum við vorum við værum
複数2人称 þið tókuð þið tækj þið drifuð þið drifuð þið drukkuð þið drykkj þið urðuð þið yrðuð þið voruð þið væruð
複数3人称 þau tóku þau tækju þau drifu þau drifu þau drukku þau drykkju þau urðu þau yrðu þau voru þau væru

 
st-形の接続法

 直説法と同じく現在形でも過去形でも単数の3つの人称は同形です。

接続法現在形

 元の動詞の接続法現在形に次の語尾をつけます。結局複数1人称以外はすべて同形になります。

元にする人称形 語尾
単数1人称 -st
単数2人称 単数1人称 -st
単数3人称 単数1人称 -st
複数1人称 -st
複数2人称 -ð→-st
複数3人称 -st

 

kannast meiðast teljast takast
直説法 接続法 元の接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
単数1人称 ég kannast ég kannist ég kanni ég meiðist ég meiðist ég telst ég teljist ég tekst ég takist
単数2人称 þú kannast þú kannist þú kannir þú meiðist þú meiðist þú telst þú teljist þú tekst þú takist
単数3人称 hann kannast hann kannist hann kanni hann meiðist hann meiðist hann telst hann teljist hann tekst hann takist
複数1人称 við könnumst við könnumst við könnum við meiðumst við meiðumst við teljumst við teljumst við tökumst við tökumst
複数2人称 þið kannist þið kannist þið kannið þið meiðist þið meiðist þið teljist þið teljist þið takist þið takist
複数3人称 þau kannast þau kannist þau kanni þau meiðast þau meiðist þau teljast þau teljist þau takast þau takist

 
接続法過去形

 元の動詞の接続法過去形に次の語尾をつけます(現在形と同じです)。

元にする人称形 語尾
単数1人称 -st
単数2人称 単数1人称 -st
単数3人称 単数1人称 -st
複数1人称 -st
複数2人称 -ð→-st
複数3人称 -st

 

kannast meiðast teljast takast
直説法 接続法 元の接続法 直説法 接続法 直説法 接続法 直説法 接続法
単数1人称 ég kannaðist ég kannaðist ég kannaði ég meiddist ég meiddist ég taldist ég teldist ég tókst ég tækist
単数2人称 þú kannaðist þú kannaðist þú kannaðir þú meiddist þú meiddist þú taldist þú teldist þú tókst þú tækist
単数3人称 hann kannaðist hann kannaðist hann kannaði hann meiddist hann meiddist hann taldist hann teldist hann tókst hann tækist
複数1人称 við könnuðumst við könnuðumst við könnuðum við meiddumst við meiddumst við töldumst við teldumst við tókumst við tækjumst
複数2人称 þið könnuðust þið könnuðust þið könnuðuð þið meiddust þið meiddust þið töldust þið teldust þið tókust við tækjust
複数3人称 þau könnuðust þau könnuðust þau könnuðu þau meiddust þau meiddust þau töldust þau teldust þau tókust þau tækjust

 
2008年9月14日更新

 
トップページへ