「アイスランド語の動詞の分類」でも述べましたが、過去形では弱変化動詞と強変化動詞に根本的な違いがあります。弱変化動詞では語幹母音が維持されるかわりに歯音が追加され、強変化動詞では歯音など音の追加がないかわりに語幹母音が替わります。
ところで弱変化動詞で追加される歯音は英語の-edに対応するものですが、知ってのとおり英語の-edには読み方が３通りあります（loved、worked、wanted）。英語だとこのように同じつづりにいろいろな発音があるのは普通ですが、アイスランド語では発音に合わせて-d-、-dd-、-ð-、-t-、-tt-と５つの語尾を使い分けなくてはなりません。とはいえ直前の音からどれを使うか機械的に決まることがほとんどなので、結局英語の-edを読み分けるのと本質的に変わりません。
また過去形では複数の人称語尾すべてにuが入っているので、弱変化動詞で語幹にaが入っているとき（１類はすべての動詞で）u-変音が出てきます。
それから過去形ではすべての動詞で単数１人称と単数３人称が同形になります（ドイツ語と同じ）。
原形に次表の語尾をつけます。ただし複数では人称語尾により原形末尾の-aが常にu-変音され、さらに語幹にaがあればそれもu-変音されることになります。他の弱変化動詞と違って追加される歯音は常に-ð-です。
| 語尾 | 備考 | |
| 単数１人称 | -ði | |
| 単数２人称 | -ðir | |
| 単数３人称 | -ði | |
| 複数１人称 | -ðum | u-変音 |
| 複数２人称 | -ðuð | u-変音 |
| 複数３人称 | -ðu | u-変音 |
| tala（話す） | elska（愛する） | byrja（始める） | |
| 単数１人称 | ég talaði | ég elskaði | ég byrjaði |
| 単数２人称 | þú talaðir | þú elskaðir | þú byrjaðir |
| 単数３人称 | hann talaði | hann elskaði | hann byrjaði |
| 複数１人称 | við töluðum | við elskuðum | við byrjuðum |
| 複数２人称 | þið töluðuð | þið elskuðuð | þið byrjuðuð |
| 複数３人称 | þau töluðu | þau elskuðu | þau byrjuðu |
原形末尾の-(j)aを取り去ってから次表の語尾をつけます。大文字のDはいくつかある歯音を代表させたもので、実際の音は下の表を参考にして決めてください。また複数では人称語尾にuがあるので語幹にaがあればu-変音となります。
| 語尾 | 備考 | |
| 単数１人称 | -Di | |
| 単数２人称 | -Dir | |
| 単数３人称 | -Di | |
| 複数１人称 | -Dum | u-変音 |
| 複数２人称 | -Duð | u-変音 |
| 複数３人称 | -Du | u-変音 |
本ホームページでは記号Dで表記している歯音（舌先を上の歯につけて出す音）ですが、実音は直前の音により-d-、-dd-、-ð-、-t-、-tt-のいずれかになります。
この表はþúに対する命令形を作るときにも使えます（skrifaðu「書け」、heyrðu「聞け・あのさぁ」など）。
| 語幹末の音 | D | 例 | 備考 |
| 母音 | ð | tala→talaði, skrifa→skrifaði, flýja→flúði | |
| d | d→t | benda→benti, henda→henti, synda→synti | 例外senda（送る）→sendi |
| ð | ð→dd | þýða→þýddi, meiða→meiddi, ræða→ræddi | rðは別扱い↓ |
| f | ð | hafa→hafði, horfa→horfði, lifa→lifði | 例外hvolfa→hvolfdi, skelfa→skelfdi |
| g | ð | leigja→leigði, segja→sagði, byggja→byggði | ngは別扱い↓・例外fylgja→fylgdi |
| k | t | merkja→merkti, rekja→rakti, þekkja→þekkti | |
| l | d/t | velja→valdi, þola→þoldi, mæla（測る）→mældi, mæla（話す）→mælti | -dの方が多い |
| m | d | gleyma→gleymdi, semja→samdi, tæma→tæmdi | |
| n | d/t | reyna→reyndi, kenna→kenndi, sýna→sýndi, spenna→spennti | -dの方が多い |
| ng | d | hringja→hringdi, hengja→hengdi, sprengja→sprengdi | |
| p | t | kaupa→keypti, sleppa（解放する）→sleppti, hleypa→hleypti | 後ろにtがつくとp(p)の発音は[f] |
| r | ð | þora→þorði, heyra→heyrði, keyra→keyrði | |
| rð | ð→t | myrða→myrti, herða→herti, hirða→hirti | |
| s | t | brosa→brosti, læsa→læsti, kyssa→kyssti | |
| t | t/- | bæta→bætti, breyta→breytti, hætta→hætti, festa→festi | ttも含め語幹末が子音＋tなら何もつけない |
上の表はすべての組み合わせを網羅したものではなく、たまにしか出てこないようなものは省いてあります。
「例外」も思いつくまま挙げたので他にもっと重要なものがあるかもしれません。ところでhvolfdi、skelfdi、fylgdiですが、-lfd-や-lgd-というつづりは真ん中のfやgが発音されないことが多いので、そう考えるとlの後ろにdが来ているのはむしろ当然といえます。
| gleyma（忘れる） | þýða（訳す） | gera（する） | brosa（ほほえむ） | hætta（やめる） | segja（言う・不規則） | kaupa（買う・不規則） | |
| 単数１人称 | ég gleymdi | ég þýddi | ég gerði | ég brosti | ég hætti | ég sagði | ég keypti |
| 単数２人称 | þú gleymdir | þú þýddir | þú gerðir | þú brostir | þú hættir | þú sagðir | þú keyptir |
| 単数３人称 | hann gleymdi | hann þýddi | hann gerði | hann brosti | hann hætti | hann sagði | hann keypti |
| 複数１人称 | við gleymdum | við þýddum | við gerðum | við brostum | við hættum | við sögðum | við keyptum |
| 複数２人称 | þið gleymduð | þið þýdduð | þið gerðuð | þið brostuð | þið hættuð | þið sögðuð | þið keyptuð |
| 複数３人称 | þau gleymdu | þau þýddu | þau gerðu | þau brostu | þau hættu | þau sögðu | þau keyptu |
segjaやkaupaは「アイスランド語の動詞の分類」の終わりの方で述べた「不完全」不規則変化動詞です。つまり弱変化２類や３類では過去形で原形から語幹母音が替わることはふつうありませんが、segja（逆i-変音・下記参照）やkaupa（i-変音）は替わっています。ただし人称語尾は規則的ですから「完全」不規則動詞には分類しません。
原形末尾の-(j)aを取り去ってから、語幹母音を下表のように「逆」i-変音させ、弱変化２類・３類と同じ語尾をつけます。
弱変化４類の動詞は-jaで終わるものが多いですが、jはまさにi-変音を引き起こす音なので、実は原形とそこから作られる現在形は本来の語幹がi-変音したもので、jの抜ける過去形（と過去分詞）で語幹に元の音が出るのです。
語幹のeは逆i-変音によりaになるので、複数で結構u-変音が出てくることに注意してください。
逆i-変音（弱変化４類の過去形に必要なもののみ）
| i-変音後 | i-変音前 |
| e | a |
| y | u |
| ý | ú |
| velja（選ぶ） | leggja（横たえる） | selja（売る・不規則） | setja（置く・不規則） | spyrja（問う） | flýja（逃げる） | skilja（理解する） | |
| 単数１人称 | ég valdi | ég lagði | ég seldi | ég setti | ég spurði | ég flúði | ég skildi |
| 単数２人称 | þú valdir | þú lagðir | þú seldir | þú settir | þú spurðir | þú flúðir | þú skildir |
| 単数３人称 | hann valdi | hann lagði | hann seldi | hann setti | hann spurði | hann flúði | hann skildi |
| 複数１人称 | við völdum | við lögðum | við seldum | við settum | við spurðum | við flúðum | við skildum |
| 複数２人称 | þið völduð | þið lögðuð | þið selduð | þið settuð | þið spurðuð | þið flúðuð | þið skilduð |
| 複数３人称 | þau völdu | þau lögðu | þau seldu | þau settu | þau spurðu | þau flúðu | þau skildu |
seljaもsetjaは「アイスランド語の動詞の分類」で述べた不完全不規則動詞です。人称語尾は規則的ですが語幹が逆i-変音せず原形のeのままです。
強変化動詞は過去形や過去分詞の語幹母音により７類に分類されること、しかしある動詞が何類かわかってもそれでは不充分で実際にはそれぞれの動詞について過去形単数・過去形複数・過去分詞を暗記した方がいいことは「アイスランド語の動詞の分類」で述べました。
そこでここでも動詞の類は意識せず、過去形単数１/３人称と過去形複数３人称からどのように他の人称形を作り出すか見てみましょう。
| 過去単数１/３人称につける語尾 | 過去複数３人称につける語尾 | ||
| 単数１人称 | - | 複数１人称 | -m |
| 単数２人称 | -st | 複数２人称 | -ð |
| 単数３人称 | - | 複数３人称 | - |
単数２人称ですが、単数１/３人称が-s、-t、-ttで終わっているときは下の表のようになります。
| 過去単数１/３人称末尾 | 単数２人称の語尾 | 例 |
| -s | -s→-st | las（lesa）→ þú last |
| -t | -t→-st | hélt（halda）→ þú hélst |
| -tt | -tt→-st | datt（detta）→ þú dast |
| drífa（動かす） - dreif - drifu -drifið |
fljúga（飛ぶ） - flaug - flugu - flogið |
drekka（飲む） - drakk - drukku - drukkið |
bera（運ぶ） - bar - báru - borið |
gefa（与える） - gaf - gáfu - gefið |
fara（行く） - fór - fóru - farið |
láta（～させる） - lét - létu - látið |
|
| 単数１人称 | ég dreif | ég flaug | ég drakk | ég bar | ég gaf | ég fór | ég lét |
| 単数２人称 | þú dreifst | þú flaugst | þú drakkst | þú barst | þú gafst | þú fórst | þú lést |
| 単数３人称 | hann dreif | hann flaug | hann drakk | hann bar | hann gaf | hann fór | hann lét |
| 複数１人称 | við drifum | við flugum | við drukkum | við bárum | við gáfum | við fórum | við létum |
| 複数２人称 | þið drifuð | þið fluguð | þið drukkuð | þið báruð | þið gáfuð | þið fóruð | þið létuð |
| 複数３人称 | þau drifu | þau flugu | þau drukku | þau báru | þau gáfu | þau fóru | þau létu |
不規則変化動詞といっても「アイスランド語の動詞の分類」で述べた「完全」不規則変化動詞のことです。現在形は全人称について丸暗記した方が手っとり早いんですが、過去形は弱変化動詞２・３類とまったく同じ規則的な人称変化をします（歯音はつかないことがある）。とはいえ過去形の語幹そのものは原形から予想もつかない語形のことが多いです。
アイスランド語のbe動詞であるveraは過去形でも丸暗記した方が手っとり早いです。
| 原形－過去形語幹 | eiga - átti | mega - mátti | vilja - vildi | þurfa - þurfti | kunna - kunni | vita - vissi | vera |
| 単数１人称 | ég átti | ég mátti | ég vildi | ég þurfti | ég kunni | ég vissi | ég var |
| 単数２人称 | þú áttir | þú máttir | þú vildir | þú þurftir | þú kunnir | þú vissir | þú varst |
| 単数３人称 | hann átti | hann mátti | hann vildi | hann þurfti | hann kunni | hann vissi | hann var |
| 複数１人称 | við áttum | við máttum | við vildum | við þurftum | við kunnum | við vissum | við vorum |
| 複数２人称 | þið áttuð | þið máttuð | þið vilduð | þið þurftuð | þið kunnuð | þið vissuð | þið voruð |
| 複数３人称 | þau áttu | þau máttu | þau vildu | þau þurftu | þau kunnu | þau vissu | þau voru |
þurfaの過去形は本当に規則的な弱変化動詞みたいですが、þurftiの発音しにくそうな-rft-ではfの音はよく落ちます。
またkunnaの複数１人称は現在・過去同形になります。１人称複数は現在も過去も人称語尾が-umなので、現在と過去で語幹が一緒になる場合は区別がつかなくなります（他にkoma、hitta、hætta、sendaなど）。
２００８年８月２７日更新